Tư duy hình ảnh là gì? Cách phát triển 6 loại tư duy hình ảnh

Tư duy hình ảnh giúp trẻ hiểu và ghi nhớ thông tin một cách dễ dàng hơn. Từ đó, chúng sẽ sáng tạo ra những ý tưởng mới và giải quyết vấn đề hiệu quả hơn. Bài viết của Pibokid sẽ giải đáp thắc mắc tư duy hình ảnh là gì cũng như cách phát triển hiệu quả cho con của bạn nhé.

Tư duy hình ảnh là gì?

Tư duy hình ảnh (Visual thinking) là khả năng sử dụng hình ảnh để suy nghĩ, hiểu và truyền đạt ý tưởng, thông tin hiệu quả.

Quá trình phát triển tư duy hình ảnh thường bắt đầu từ 3 đến 6 tuổi. Đây là giai đoạn quan trọng khi trẻ em chuyển từ việc sử dụng tư duy trực quan hành động sang dùng tư duy hình ảnh.

Tác dụng của tư duy hình ảnh

Tư duy trực quan hành động ở trẻ thường diễn ra thông qua việc “thử và có lỗi”. Nhưng tư duy trực quan hình ảnh không chỉ dựa vào việc thử nghiệm bằng cách tương tác với các đối tượng thực tế.

Thay vào đó, nó bao gồm cả việc thử nghiệm ẩn dụ dựa trên các chức năng và kí hiệu được hình thành trong não. Điều này cho phép trẻ giải quyết vấn đề mà không cần phải trực tiếp trải nghiệm.

Ngoài ra, tư duy hình ảnh còn giúp trẻ phát triển khả năng tư duy trừu tượng để giải quyết vấn đề phức tạp hơn (bằng cách kết hợp nhiều phương pháp). Nó đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng liên kết linh hoạt giữa các khái niệm, mở ra cánh cửa cho sự sáng tạo và khám phá trong tương lai.

Visual Thinking hoạt động ra sao?

Mỗi ngày, chúng ta đối mặt với một lượng lớn thông tin, đưa não bộ vào trạng thái quá tải. Visual thinking là một công cụ giúp lọc thông tin hiệu quả. Nó biến những dữ liệu phức tạp trở nên đơn giản chỉ bằng cách sử dụng giấy và bút.

Các loại tư duy hình ảnh là gì?

Có nhiều loại tư duy hình ảnh khác nhau với những đặc điểm và ứng dụng riêng, cụ thể như:

1. Phác thảo (sketch)

Phác thảo là việc vẽ những nét đơn giản để kể một câu chuyện hoặc mô tả cảnh quan trên giấy, bề mặt phẳng. Trong thực tế, phác thảo thường được sử dụng như một công cụ để ghi lại quá trình tư duy hình ảnh.

2. Sơ đồ (diagram)

Sơ đồ giúp trẻ hình dung về hình dáng, cấu trúc và cách hoạt động của đối tượng nào đó. Ngoài ra, nó cũng có thể mô tả mối quan hệ giữa các phần tử và cách chúng kết hợp thành một tổng thể.

Có năm loại sơ đồ phổ biến được sử dụng trong visual thinking, bao gồm:

• Bản đồ tư duy
• Concept map
• Venn diagram
• Sơ đồ xương cá
• Flow chart

3. Biểu đồ (chart)

Biểu đồ là công cụ để biểu diễn dữ liệu trực quan, thể hiện dưới nhiều dạng như: Biểu đồ cột, biểu đồ tròn, biểu đồ đường,... 

Loại hình này có thể đại diện dữ liệu số từ bảng, hàm số…. Nó giúp người sử dụng dễ dàng nhận biết về mối quan hệ giữa các dữ liệu, cũng như phân tích số liệu lớn hiệu quả.

4. Các phép ẩn dụ (metaphors)

Phép ẩn dụ trực quan là cách thể hiện một khía cạnh của thế giới thực để dễ dàng hình dung và nắm bắt ý tưởng. Chúng được áp dụng để làm sáng tỏ các khái niệm và ý tưởng mà trẻ đang xem xét.

Bạn có thể áp dụng ẩn dụ trực quan tạo ra kiểu sơ đồ hoặc biểu đồ đặc biệt để truyền đạt những ý tưởng cụ thể. Điều này giúp trẻ tiếp cận vấn đề mới mẻ, độc đáo, mở ra những khía cạnh và ý tưởng mới.

5. Bảng biểu (tables)

Bảng biểu tạo ra một cấu trúc lưới để phân chia thông tin thành các phần nhỏ hơn. Nó giúp các con nắm bắt thông tin và cung cấp cái nhìn rõ ràng về mối quan hệ, sự liên quan giữa các phần.

6. Kết hợp đa dạng (Combo)

Kiểu tư duy này tận dụng sự kết hợp linh hoạt giữa nhiều công cụ khác nhau như biểu đồ, sơ đồ, bảng biểu,… Một số kiểu kết hợp phổ biến bao gồm: 6 chiếc mũ tư duy, bản đồ đồng cảm, bản đồ kết hợp,…

Vai trò của tư duy hình ảnh là gì?

Cùng Pibokid khám phá những lợi ích quan trọng của loại tư duy này nhé.

• Phát triển trí tưởng tượng và sáng tạo: Tư duy hình ảnh khuyến khích trẻ hình dung những điều không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Từ đó thúc đẩy sự phát triển của trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo.
• Ghi nhớ thông tin nhanh chóng và hiệu quả: Bằng cách kết hợp thông tin với hình ảnh và biểu tượng cụ thể, tư duy hình ảnh giúp trẻ ghi nhớ thông tin nhanh chóng.
• Giải quyết vấn đề hiệu quả: Loại tư duy này giúp trẻ nhìn nhận vấn đề từ một góc độ toàn diện hơn. Từ đó, trẻ có thể tìm ra các giải pháp hiệu quả để giải quyết vấn đề.
• Đánh giá và lựa chọn ra ý tưởng phù hợp: Sắp xếp ý tưởng dưới dạng trực quan giúp trẻ đánh giá ý tưởng nhanh chóng và dễ dàng hơn.
• Đơn giản hóa thông tin phức tạp: Thay vì liệt kê dài dòng, sử dụng hình ảnh, sơ đồ, bảng biểu giúp trẻ tóm tắt thông tin một cách súc tích, dễ hiểu.

Cách phát triển tư duy hình ảnh cho con của bạn

Sau khi nắm được khái niệm tư duy hình ảnh là gì, chúng ta cùng tìm hiểu một số cách để phát triển loại trí thông minh này cho con của bạn:

1. Trò chơi hình khối

Để phát triển tư duy hình ảnh ở trẻ, một phương pháp đơn giản và hiệu quả là thúc đẩy trẻ tham gia vào các trò chơi liên quan đến hình khối.

Cha mẹ có thể bắt đầu bằng việc cung cấp cho trẻ các khối hình đơn giản kèm theo các ô trống tương ứng với hình dạng của từng khối. Sau đó, giao nhiệm vụ cho trẻ ghép các khối hình sao cho phù hợp với ô trống. 

Trò chơi này không chỉ giúp trẻ giải trí mà còn kích thích khả năng thử nghiệm và ghi nhớ hình dạng của các khối. Bên cạnh đó, việc chơi trò xếp hình cũng giúp trẻ phát triển kỹ năng quan sát và tư duy hình ảnh hiệu quả.

2. Tranh ảnh màu sắc

Nếu cha mẹ chưa biết cách cải thiện tư duy hình ảnh là gì thì việc cho trẻ xem tranh màu sắc là yếu tố không nên bỏ qua. Cha mẹ cần tạo cơ hội cho con tiếp xúc với các hình ảnh đa dạng và sặc sỡ.

Bạn có thể giới thiệu cho bé những bức tranh, ảnh có nhiều màu sắc và đa dạng đồ vật, con vật,… Điều này giúp trẻ dễ dàng ghi nhớ và phát triển tư duy về thế giới xung quanh nhanh chóng.

3. Tô màu mô hình 3D

Bên cạnh việc tìm hiểu tư duy hình ảnh là gì, nếu bé yêu thích tô màu và khám phá thế giới xung quanh? Hãy để Pibokid đồng hành cùng con của bạn với trò chơi tô màu mô hình 3D đầy sáng tạo!

Trò chơi này mang đến vô số lợi ích cho bé:

• Kích thích tư duy sáng tạo.
• Phát triển kỹ năng vận động não bộ hiệu quả.
• Nhận thức thế giới xung quanh sớm hơn.
• Trò chơi giáo dục bổ ích.
• Chữa lành các tổn thương về mặt tâm lý.
• …

Cha mẹ tham khảo trò chơi tô màu mô hình 3D dành cho bé nhà mình được phát triển bởi Pibokid nhé!

4. Hoạt động xếp hình

Phát triển tư duy hình ảnh thông qua việc xếp hình là hiệu quả để khuyến khích sự sáng tạo và phát triển tư duy ở trẻ nhỏ. Cha mẹ nên cho phép trẻ tự do thể hiện khả năng sáng tạo của mình thông qua các trò chơi xếp hình.

Ban đầu, trẻ có thể được yêu cầu xếp những hình ảnh đơn giản nhất. Sau khi được luyện tập nhiều lần, trẻ sẽ có khả năng chuyển đổi hình ảnh từ mẫu thành biểu tượng trong bộ não. 

Qua hoạt động này, trẻ sẽ phát triển từ tư duy hình ảnh trực quan sang tư duy trừu tượng. Các con có khả năng kết hợp nhiều loại tư duy khác nhau để giải quyết vấn đề và sáng tạo theo cách riêng của mình.

5. Vẽ tranh

Vẽ tranh là một phương pháp hiệu quả để phát triển khả năng tư duy trực quan hình ảnh cho trẻ mẫu giáo.

Khi học và nhớ các hình ảnh cơ bản, việc yêu cầu trẻ tái hiện lại thông qua việc vẽ và tô màu giúp kích thích trí não và trí nhớ. Ngoài ra còn khuyến khích sự tưởng tượng và sáng tạo trong quá trình vẽ.

Xem thêm: Tổng Hợp 5 Cách Dạy Vẽ Cho Bé Đơn Giản Mà Hiệu Quả Nhất

6. Tham quan, khám phá

Trẻ mẫu giáo thường chưa phát triển đủ để tự nguyện đọc sách hoặc tiếp nhận tin tức xung quanh. Vì vậy, việc bố mẹ thường xuyên đưa trẻ đi tham quan, khám phá những điều mới mẻ là rất quan trọng.

Cha mẹ có thể khuyến khích con quan sát sâu, giúp tăng khả năng ghi nhớ lâu hơn. Ví dụ, dạy trẻ quan sát các sinh vật xung quanh như động vật, cây cỏ và con người.

Ngoài ra, có thể giúp con tăng cường khả năng quan sát bằng cách đặt những câu hỏi phù hợp. Ví dụ, khi con đang xem một con bọ rùa, có thể hỏi “Con bọ rùa đang làm gì?”, “Màu sắc của nó là gì?”, “Con thấy nó đẹp không?” và những câu hỏi tương tự. Từ đó, bé sẽ trở nên tò mò hơn và quan sát sâu hơn về một sự vật hoặc sự việc cụ thể.

Xem thêm: 15 Cách Giúp Trẻ Nhận Biết Màu Sắc Đơn Giản, Hiệu Quả Nhất

7. Kể chuyện

Câu chuyện không chỉ là phương tiện giải trí mà còn là công cụ quan trọng trong việc phát triển tư duy trực quan hình tượng của trẻ. Bằng cách kích thích sự tò mò và trí tưởng tượng, câu chuyện giúp trẻ phát triển khả năng tư duy toàn diện.

Cha mẹ nên khuyến khích bé mô tả lại câu chuyện để con thể hiện khả năng sáng tạo và “tái tạo” lại hình ảnh trong tâm trí một cách chân thực. Qua đó, trẻ sẽ được trải nghiệm và rèn luyện khả năng tư duy hình ảnh hiệu quả và tích cực hơn.

8. Trò chơi giải đố

Câu đố vui không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ và tư duy. Mà nó còn thúc đẩy não bộ làm việc để tìm đáp án cho các thách thức được đặt ra.

Khi đối mặt với câu đố, trẻ được khuyến khích nghĩ đa chiều và mở rộng tầm tưởng tượng của mình. Từ đó cải thiện khả năng tư duy sáng tạo và trí thông minh. Đồng thời cũng giúp trẻ nắm vững kiến thức hiện có và áp dụng chúng vào các tình huống thực tế.

Xem thêm: 26 Cách Giúp Trẻ Thông Minh Hiệu Quả [Bí Quyết Từ Chuyên Gia]

9. Chơi đất nặn

Một trong những phương pháp phát triển tư duy trực quan hình ảnh hiệu quả cho trẻ mầm non là trò chơi đất nặn. Ở độ tuổi mẫu giáo, trẻ thường tò mò khám phá thế giới, ghi nhớ các hình ảnh của những vật thể và sự kiện xung quanh.

Bằng cách ghi nhớ những hình ảnh này, trẻ có thể tái tạo chúng bằng đất nặn, phản ánh sự sáng tạo và khả năng ghi nhớ. Trò chơi này đòi hỏi trẻ phải tập trung vào việc ghi nhớ chi tiết về hình dạng của các đối tượng.

Xem thêm: Top 50+ Trò Chơi Trí Tuệ Cho Bé Từ 3 - 10 Tuổi Rèn Luyện Thông Minh

10. Gấp giấy origami

Gấp giấy origami có nguồn gốc từ Nhật Bản, thường  sử dụng tờ giấy đơn giản hình chữ nhật hoặc vuông. Sau đó tạo ra những hình dáng độc đáo thông qua kỹ thuật và sự sáng tạo mà không cần cắt hoặc dán. Đây là trò chơi trí tuệ mà Pibokid muốn giới thiệu cho phụ huynh đang tìm cách cải thiện tư duy hình ảnh là gì. 

Trò chơi này giúp trẻ phát triển khả năng tư duy về hình ảnh và hình học trực quan. Ngoài ra, nó còn tạo cơ hội để chúng làm quen với các khối 3 chiều, tam giác, hình chữ nhật,… Đồng thời thúc đẩy sự sáng tạo, tưởng tượng, và kỹ năng thủ công của trẻ.

Lưu ý khi phát triển tư duy hình ảnh là gì?

Những lưu ý quan trọng mà cha mẹ cần nắm được khi áp dụng cách phát triển tư duy hình ảnh cho trẻ bao gồm:

• Tạo ra các tình huống để khuyến khích trẻ sử dụng giác quan của mình trong việc giải quyết vấn đề. Có thể bắt đầu từ thách thức đơn giản đến những bài toán phức tạp hơn.
• Lặp lại các trò chơi nhiều lần giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn và củng cố kỹ năng.
• Thay đổi thường xuyên các trò chơi và đồ vật để kích thích sự tò mò của trẻ. Từ đó giúp chúng nhận biết và khám phá thế giới xung quanh mình, cũng như phát triển trí thông minh và sự linh hoạt.
• Chú ý đến dinh dưỡng, cung cấp các loại thực phẩm có lợi cho sự phát triển não bộ của trẻ, giúp bảo đảm sức khỏe và sự phát triển toàn diện của não bộ.
• Tránh ép buộc bé tham gia các hoạt động vượt quá khả năng hoặc khiến bé cảm thấy áp lực.
• Khen ngợi những nỗ lực của bé và tạo môi trường học tập vui vẻ, thoải mái.

Lời kết

Qua bài viết này, chắc hẳn phụ huynh đã hiểu rõ tư duy hình ảnh là gì và cách phát triển loại trí thông minh này cho trẻ. Mong rằng, những thông tin trên sẽ giúp ích cho các bậc cha mẹ trong hành trình nuôi dạy con.